Schertsglas, 17e – 18e eeuw, Montaigne Noire

Het Glashistorisch Tijdschrift kende een serie ‘Een greep uit de collectie van ..’ . Daaruit herplaats ik een artikel over een Schertsglas uit mijn collectie, dat zeer vermoedelijk in de 17e-18e eeuw in het Zuid-Franse gebied van de Montaigne Noire is gemaakt. 

materiaal en conditie: helder lichtgroen glas, intact,  perfecte conditie. hoogte, diameter en gewicht: 19,3 cm ; Ø: 06,8 cm ; 196 g techniek: vrij geblazen. datering en herkomst: 2e helft 17e  / 1e helft 18e eeuw; Frankrijk, Zuid-Frankrijk (?), Montaigne Noire (?) beschrijving: Schertsglas / Fopglas / Kelkglas. Pontilmerk onder ronde opgaande holle voet met naar onder omgeslagen rand  (h: 01,8 cm; Ø: 07,7 cm). Daarop een holle bol als een kleine tennisbal (h: 06,5 cm Ø: 06 cm) naar een holle smalle buisvormige stam (h: 03,5 cm; Ø: 01,1 cm). Aan de onderzijde afgeronde thékopvormige kelk (h: 06,8 cm, Ø: 06,8 cm) met vuur-afgeronde rand. provenance: Op 02 december 2021 gekocht bij Julien Petiot, Parijs via Ebay.fr. De verkoper kon -of wilde- geen nadere informatie geven. paralellen of referenties: Jacqueline Bellanger toont in ‘Verre d’Usage et de Prestige. France 1500 – 1800’ (Paris, 1988, ISBN: 2.85917.077.4) op pagina 290 een schets van dit glas, dat zou staan in Musée Sandelin in Saint-Omer. ‘Grand verre à jambe extraordinaire dit parfois ‘Calice’ en verre incolore translucide très leger, d’apparance fragile. Facon de Venise.. H. 200 mm. Autour de 1700’. (Met dank aan Dieter Schaich, München).

Schertsglazen horen bij de tafeltradities van de 16e-18e eeuw toen het ‘bon-ton’ was om elkaar  bij diners of drinkgelagen met kunstig gevormde glazen of flessen uit te dragen en uiteindelijk onder tafel te drinken. In 2022 publiceerden Kitty Laméris en Marc Barreda het resultaat van hun meerjarig onderzoek in ‘Schertsglazen, Vernuftig Drinkvermaak’ (Zutphen, ISBN 9789462498266). Dit glas hoort bij hun groep ‘Gloglo’s’ glazen die geluid maken doordat de drank, bij het inschenken en het uitdrinken, een ploppend geluid maakt. Zie voor voorbeelden de pagina’s 252-267. Toen ik het zelf gebruikte bleek echter dat ‘de scherts’ er vooral in gelegen was dat zowel het vullen als het uitdrinken van dit glas tergend langzaam gebeurde.

Het glas stond van 01 april tot 31 october 2022 in het Nationaal Glasmuseum in Leerdam in de tentoonstelling ‘Glas als IJsbreker. Kanonnen, Blauwe Ballen, Fonteinen en Fabeldieren’.

Later kon ik op de TEFAF in Maastricht bij de firma Laméris dit soortgelijke, maar kleinere schertsglas verwerven. De datering en herkomst van dit schertsglas zijn nog onduidelijk en vragen nader onderzoek.

Willem van Traa